محسن اسماعیلی: اتحاد و الفت دستوری ممکن نیست

اجتماع و الفت چیزی است که مسلمانان باید داوطلبانه و مشتاقانه به دنبال تحقق آن بروند؛ نه آنکه انتظار داشته باشند خداوند یا حکومت یا هر کس دیگری بخواهد آن را به صورت تحمیلی و دستوری بوجود آورد.

به گزارش همشهري آنلاين، دكتر محسن اسماعيلي در یکصد و بیست و پنجمین جلسه شرح و تفسیر نهج‌البلاغه كه در مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی (سرچشمه) برگزار شد، با بيان اينكه اتحاد و الفت اجباربردار نیست، افزود: ماهیت اتحاد و جنس الفت از نوع اموری هستند که باید از دل برخیزند واجبارپذیر نیستند. وجود زمینه اختلاف یک سنت همیشگی و زمینه‌ساز انتخاب و اراده و ارزش انسان است. اتحاد موقعی ارزشمند و پایدار است که آگاهانه انتخاب شده باشد.

وي در اين باره به آيه «وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً وَاحِدَةً ۖ وَلَا يَزَالُونَ مُخْتَلِفِينَ» مبني بر اينكه «اگر قرار بود چنین اتفاقی بیفتد، پروردگار شما این کار را می‌کرد و شما را به گونه‌ای یکسان و مشابه می‌آفرید که اصلاً اختلافی نباشد (تا نیازمند دعوت به اتحاد و الفت باشیم)» اشاره كرد و گفت: نه پروردگار چنین خواسته و نه ما می‌توانیم چنین کنیم و نه چنین اتحادی سودمند و ماندگار است.

استاد دانشگاه تهران با بيان اينكه «خداوند حکیم، هم قدرت انتخاب اتحاد بر محور حق را داده است و هم امکان انتخاب تشتت و تفرق را» خاطرنشان كرد: البته آنچه خداوند خواسته و می‌خواهد اتحاد است و لذا بلافاصله پس از اشاره به وجود زمینه اختلاف، افزوده است: «إِلَّا مَن رَّحِمَ رَبُّكَ ۚ وَلِذَٰلِكَ خَلَقَهُمْ»؛ یعنی مردم همواره در حال اختلاف هستند مگر کسانی که مورد رحمت پروردگارت قرار گیرند و برای همین هم آنها را آفرید!

دكتر محسن اسماعيلي افزود: بنابراين اتحاد بر محور حق، مظهر رحمت الهی است و اختلاف هم مصداق خشم و عذاب او. همچنين آنچه خدا می‌خواهد و ما را برای آن آفریده، وحدت است. از کنار هم نهادن این آیه با آیه دیگری معلوم می‌شود که منظور از رحمت الهی، هدایت و راهنمایی مردم به سوی اتحاد است؛ نه آنکه از سنت همیشگی دست بردارد و از روی لطف و رحمت خویش، زمینه و انگیزه اختلاف را از میان مومنان بردارد؛ زیرا می‌فرماید: «فَهَدَى اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ مِنَ الْحَقِّ».

• لزوم پیشتازی در ایجاد اتحاد و الفت

عضو مجلس خبرگان رهبري با اشاره به بخش‌هايي از سوره مائده مانند «وَلَوْ شَاءَ اللَّـهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً»، «وَلَـكِن لِّيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُمْ» و «فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ»، تاكيد كرد: این ما هستیم که باید با هم بودن را انتخاب کنیم و حتی در راه تحقق آن پیشگام شویم و مسابقه دهیم. تلاش در جهت اتحاد و الفت مصداق بارز خیرات است که باید در راه آن از یکدیگر سبقت گرفت و لذا از خودگذشتگی و کوتاه آمدن برای حفظ رابطه خود با اهل ایمان از بزرگترین مکارم اخلاق است و باید به آن افتخار کرد.

وي افزود: تلاش برای رفع اختلاف دیگران نیز مصداق عمل صالح و از برترین عبادات است و کسی نباید در قبال اختلاف و عداوت دیگران بیگانه و فاقد مسئولیت ببیند. در حدیثی از رسول اسلام است که کوشش برای رفع اختلاف و جدایی مردم از یکدیگر صدقه محبوب خدا و رسول است. همچنين پيامبر(ص) رفع اختلاف را از همه نماز و روزه‌ها نیز برتر ناميده‌اند.

• تلاش پیامبر برای اتحاد؛ تا لحظه آخر

دكتر اسماعيلي با يادآوري وصاياي امام علی عليه‌السلام به امام حسن و امام حسين عليهماالسلام مبني بر «آشتى دادن ميان مردم» و «محكم داشتن ‏پيوندهاى دوستى و محبت» و «پرهيز از پشت كردن به یکدیگر و قطع رابطه»، گفت: امام(ع) در خطبه دیگری اشاره کرده‌اند که خود پیامبر نیز ماموریت برقراري صلح و آشتى ميان مردم را برای خود قائل بود و تا نفس آخر برای از بین بردن اختلاف میان مردم زحمت و سختی کشید.

عضو مجلس خبرگان رهبري، مهمترین شاخص و نشانه جامعه نبوی را اهتمام همگانی برای تحقق اتحاد و الفت میان اهل ایمان دانست و خاطرنشان كرد: کسانی که واقعاً به پیامبر گرویده‌ و او را اسوه و الگوی خود می‌دانند، باید مانند او عمل کنند و هر چه در توان دارند برای اتحاد و همدلی مومنان تلاش کنند. از سوی دیگر، پراکندن بذر دشمنی و دمیدن در تنور اختلاف و جدایی نشانه دوری از ایمان و نزول عذاب الهی است؛ چنانکه امام باقر علیه‌السلام آیه 65 سوره انعام را همین طور تفسیر فرموده است.